Tworzenie oprogramowania nie polega jedynie na budowaniu nowych funkcjonalności. To również konieczność stałego monitorowania wydajności, przeprowadzania regularnych testów oraz nieustannego udoskonalania napisanego kodu. To właśnie dzięki temu możliwe jest utrzymywanie aplikacji w dobrej kondycji.
Co jednak, jeśli powyższe czynności na pewnym etapie zostaną zaniedbane? Wówczas z pomocą przychodzi refaktoryzacja kodu. Czym jest, na czym polega i kiedy warto ją przeprowadzić?
Co to jest refaktoryzacja kodu?
Refaktoryzacja kodu, zwana także refaktoringiem, to proces polegający na restrukturyzacji i poprawie istniejącego kodu tak, aby stał się bardziej czytelny i łatwiejszy w utrzymaniu. Dobra jakość kodu z kolei przełoży się na sprawne działanie aplikacji oraz jego znacznie szybsze i tańsze rozwijanie.
Choć takie działanie nie wiąże się z żadną widoczną zmianą, taką jak np. wdrożenie nowej funkcji, jest procesem, którego z wielu powodów nie można zaniedbać. Gromadzenie się przez lata błędów wynikających ze złej architektury czy ignorowaniu problemów może doprowadzić do powstania długu technologicznego lub technicznego. Choć te pojęcia często są mylone lub stosowane wymiennie, w rzeczywistości oznaczają dwie różne rzeczy.
Dług technologiczny jest związany z technologiami stosowanymi w projekcie – zazwyczaj przestarzałymi, takimi jak brak migracji do nowoczesnych frameworków czy języków oraz korzystanie z nieaktualnych wersji bibliotek. Dług techniczny natomiast polega na braku możliwości wzbogacenia oprogramowania o nową funkcjonalność ze względu na przestarzały kod. Nie powstaje on więc w momencie, gdy nie zależy nam na rozwoju aplikacji, natomiast technologiczny zaciągany jest zawsze, gdy na rynku pojawia się nowa wersja języka czy frameworka. To właśnie w jego przypadku refaktoring ma szczególne znaczenie, gdyż umożliwia dopasowanie istniejących rozwiązań do nowszych wersji systemów.
Niezależnie od tego, jaki rodzaj długu zaciągniemy, jego redukcja w późniejszym czasie może okazać się trudna i kosztowna. Warto więc przeprowadzić refaktoring, gdy tylko zauważymy pierwsze sygnały, że jakość kodu się pogarsza.
Skuteczna refaktoryzacja kodu niesie wiele korzyści technicznych i biznesowych:
- Zapobiega powstawaniu długu technologicznego.
- Ułatwia skalowanie aplikacji.
- Zapewnia wysoką jakość, czytelność, stabilność i elastyczność kodu.
- Umożliwia łatwe rozwijanie aplikacji.
- Pomaga utrzymać aplikacje w dobrym stanie niższym kosztem.
- Ułatwia pracę deweloperom.
- Pozwala na szybsze wprowadzanie nowych funkcjonalności.
Refaktoryzacja kodu – kiedy warto?
Kiedy więc warto rozważyć przeprowadzenie refaktoryzacji? Do sygnałów, które wskazują na to, że w najbliższym czasie konieczny będzie refaktoring, należą:
- nieoptymalna i nieczytelna architektura kodu
- powtarzanie wiele razy podobnych fragmentów kodu
- bardzo długie klasy lub metody
- duża ilość nieużywanych fragmentów kodu
- konieczność szczegółowego wyjaśniania i opisywania, co się dzieje w kodzie
- nadchodząca zmiana koncepcji i funkcjonalności projektu
- wolne i niepoprawne działanie aplikacji
- trudności w rozwijaniu i budowaniu nowych funkcji
- duża ilość błędów w kodzie, zwłaszcza takich widocznych gołym okiem
- przestarzały i nieefektywny stack technologiczny.
Refaktoryzacja kodu – koszty
Ile w takim razie kosztuje refaktoryzacja kodu? Oczywiście, trudno podać jednoznaczną odpowiedź. Wszystko zależy od wielkości projektu, zakresu wprowadzanych zmian oraz szacowanego czasu.
Szacuje się, że mały projekt refaktoringowy obejmujący aktualizację stacku technologicznego zajmuje około 100 godzin. Natomiast duże projekty, które wymagają wprowadzenia zmian w frontend i backend mogą wymagać nawet ponad 500 godzin pracy deweloperów.
Kiedy jednak pojawiają się pierwsze niepokojące sygnały, nie ma na co czekać i należy reagować jak najszybciej. Warto słuchać tego, co mówią deweloperzy, poważnie traktować zgłaszanie przez nich problemy z kodem, a najlepiej z wyprzedzeniem zaplanować budżet na poprawę architektury aplikacji. Choć początkowo refaktoring nie przyniesie dodatkowego dochodu, w długim okresie może się bardzo opłacić. Ignorowanie błędów może natomiast prowadzić do pogarszania się jakości kodu i doprowadzenia go do stanu, w którym naprawa będzie długotrwała, kosztowna, a nawet niemożliwa.
Jeśli szukasz bardziej szczegółowych informacji na temat kosztów, możesz skontaktować się z nami. Przeprowadzimy wstępny audyt Twojego kodu, oszacujemy zakres prac do wykonania oraz przedstawimy Ci wstępną wycenę, tak, abyś miał jasność, jakiego rzędu wydatków możesz się spodziewać w Twoim przypadku.
Czy można uniknąć refaktoringu?
Skoro refaktoring jest na swój sposób kłopotliwy i kosztowny, to czy można go uniknąć? Oczywiście, że tak. Wymaga to jednak rzetelnego, strategicznego podejścia do tworzenia oprogramowania od samego początku procesu. A, jak wiadomo, nie zawsze jest to łatwe czy nawet możliwe – zwłaszcza w przypadku startupów, produktów o niejasnym kierunku rozwoju lub takich, w których wprowadzano wiele zmian na początkowych etapach.
Jakie dobre praktyki warto więc stosować, aby uniknąć refaktoryzacji kodu?
- Jeśli to możliwe, nie spiesz się. Dług technologiczny powstaje, gdy ze względu na pośpiech stosuje się nieoptymalne rozwiązania, które w długim okresie prowadzą do pogarszania jakości kodu.
- Współpracuj z doświadczoną i zaufaną firmą deweloperską lub zatrudniaj kompetentnych programistów, którzy znają poszczególne ryzyka związane z wytwarzaniem oprogramowania.
- Jasno komunikuj oczekiwania. Im szybciej i precyzyjniej poinformujesz deweloperów o przyszłych planach na rozwój aplikacji, tym większa szansa, że zwrócą uwagę na kluczowe aspekty.
- Sprecyzuj swoje plany na możliwie wczesnym etapie. Szybkie zdefiniowanie grupy docelowej, pożądanych funkcjonalności i oczekiwań interesariuszy pomoże Ci w krótszym czasie obrać właściwą ścieżkę rozwoju i pomoże uniknąć kosztownego rozwijania oprogramowania metodą prób i błędów.
- Bądź przygotowany na zmiany personalne w zespole. Pamiętaj, aby kod był dobrze opisany i mógł zostać łatwo przejęty przez nowego programistę.
- Jeśli to możliwe, naprawiaj błędy jak najszybciej i nie odkładaj tego na później. Czas, w którym będziesz miał więcej czasu lub zasobów na poprawę kodu może nigdy nie nadejść, a kumulujące się problemy w końcu dadzą o sobie znać w brutalny sposób.
Podsumowanie
Teraz już wiesz, jakie zalety może przynieść właściwie przeprowadzony refaktoring. Dzięki temu procesowi możesz zyskać:
- Niższy koszt utrzymania kodu
- Łatwiejszy rozwój aplikacji i tworzenie nowych funkcjonalności
- Większe zadowolenie programistów
- Łatwiejsze i szybsze wprowadzanie zmian
- Mniej błędów
- Poprawioną komunikacja w zespole programistów
- Wyższą wydajność i poprawne działanie aplikacji.
Życzymy Ci, aby Twój kod od samego początku był poprawny i aby refaktoring nie był Ci potrzebny. Jeśli jednak potrzebujesz wsparcia, skontaktuj się z nami. Jako doświadczony zespół pomożemy Ci ocenić jakość Twojego kodu oraz zaproponujemy rozwiązania, które pomogą Ci go poprawić w możliwie najkrótszym czasie i jak najniższym kosztem.